Polska jest stroną Konwencji o ochronie dzieci i współpracy w dziedzinie przysposobienia międzynarodowego sporządzonej w Hadze 29 maja 1993r. Na gruncie prawa polskiego instytucję przysposobienia (adopcji) regulują przepisy Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Zgodnie z art. 114² Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego przysposobienie, które spowoduje zmianę dotychczasowego miejsca zamieszkania przysposabianego w Rzeczypospolitej Polskiej na miejsce zamieszkania w innym państwie, może nastąpić wówczas, gdy tylko w ten sposób można zapewnić przysposabianemu odpowiednie zastępcze środowisko rodzinne. Zgodnie zaś z art. 167 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej dziecko może być zakwalifikowane do przysposobienia związanego ze zmianą dotychczasowego miejsca zamieszkania dziecka na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na miejsce zamieszkania w innym państwie po wyczerpaniu wszystkich możliwości znalezienia kandydata do przysposobienia tego dziecka na terenie kraju, chyba że między przysposabiającym a przysposabianym dzieckiem istnieje stosunek pokrewieństwa lub powinowactwa albo gdy przysposabiający już przysposobił siostrę lub brata przysposabianego dziecka.

Powołany przepis kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie określa narodowości wnioskodawców. Tak więc adopcja zagraniczna dotyczy zarówno cudzoziemców, ale też obywateli polskich stale zamieszkujących w innym kraju. Decydujące znaczenie ma zmiana miejsca zamieszkania dziecka po orzeczeniu przysposobienia. Do przysposobienia zagranicznego może dojść dopiero wówczas, gdy zostanie ustalone, z uwzględnieniem wszystkich okoliczności dotyczących dziecka, że odpowiednim zastępczym środowiskiem rodzinnym jest rodzina adopcyjna oraz nie jest możliwe przysposobienie dziecka w Polsce. W ramach adopcji zagranicznej mogą być przysposabiane jedynie dzieci, które zostały wcześniej zakwalifikowane do przysposobienia międzynarodowego. W praktyce do przysposobienia zagranicznego kwalifikowane są dzieci, dla których nie udało się uprzednio znaleźć odpowiedniej rodziny w kraju. Najczęściej są to dzieci starsze (powyżej 6-7 roku życia), liczne rodzeństwa, dzieci chore lub dzieci, których poziom rozwoju psychoruchowego i/lub poznawczego mieści się poniżej przeciętnej. W przypadku dzieci małych, zdrowych, z uregulowaną sytuacją prawną znajdują one szybko i bez problemu rodzinę adopcyjną w Polsce.

Do obywateli polski zamieszkałych poza terytorium Polski i pragnących przysposobić dziecko zamieszkałe w Polsce odnoszą się również przepisy powołanej na wstępie Konwencji Haskiej, w tym art. 14 Konwencji. Zgodnie powołanym przepisem, osoby mające zwykły pobyt w Umawiającym się Państwie, które zamierzają przysposobić dziecko na stałe zamieszkałe w innym Umawiającym się Państwie, powinny zwrócić się do organu centralnego państwa ich zwykłego pobytu lub innej upoważnionej przez ten organ organizacji.

Jeśli chodzi o Polskę, to procedury przysposobienia związane ze zmianą miejsca zamieszkania dziecka na miejsce zamieszkania poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej mogą przeprowadzać wyłącznie ośrodki adopcyjne upoważnione do współpracy z organami centralnymi innych państw lub z licencjonowanymi przez rządy innych państw organizacjami lub ośrodkami adopcyjnymi. Minister właściwy do spraw rodziny ogłasza, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” listę ośrodków adopcyjnych, które mogą prowadzić procedury adopcji zagranicznej.

Zgodnie z obwieszczeniem Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej
z dnia 13 stycznia 2017 r. ośrodkami adopcyjnymi, upoważnionymi do współpracy
z organami centralnymi innych państw lub z licencjonowanymi przez rządy innych państw organizacjami lub ośrodkami adopcyjnymi, są:

1. Diecezjalny Ośrodek Adopcyjny Centrum Służby Rodzinie i Życiu, 41-200 Sosnowiec,
   ul. Skautów 1;
2. Katolicki Ośrodek Adopcyjny, 03 – 461 Warszawa, ul. Ratuszowa 5.

Diecezjalny Ośrodek Adopcyjny Centrum Służby Rodzinie i Życiu w Sosnowcu został wskazany jedynie w celu dokończenia kilku spraw będących w toku.

Docelowo ośrodkiem upoważnionym do prowadzenia wszystkich spraw adopcji zagranicznych polskich dzieci będzie Katolicki Ośrodek Adopcyjny w Warszawie.

W upoważnionym ośrodku istnieje Komisja do spraw adopcji, która dobiera do potrzeb dziecka zakwalifikowanego wcześniej do adopcji międzynarodowej odpowiednią rodzinę adopcyjną. Następnie całość dokumentacji kandydatów oraz dziecka jest przesyłana do Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wykonującego zadania polskiego organu centralnego, w celu wydania zgody, o której mowa w art. 17 c Konwencji. Dopiero po wydaniu tej zgody może nastąpić pierwszy kontakt między dzieckiem a przyszłymi przysposabiającymi.

Do celów adopcji wymagane są następujące dokumenty dotyczące kandydatów, przetłumaczone na język polski przez tłumacza przysięgłego oraz odpowiednio poświadczone (opatrzone pieczęcią Apostille albo zalegalizowane w inny sposób):

1. Wniosek o adopcję dziecka/dzieci (nie ma formalnego wzoru);
2. Odpisy aktów urodzenia przyszłych rodziców;
3. Odpis aktu małżeństwa;
4. Zaświadczenie o niekaralności;
5. Zaświadczenie o zatrudnieniu i/lub dochodach;
6. Poświadczenie obywatelstwa (np. kopie paszportów);
7. Dokumentacja medyczna – poświadczenie braku przeciwwskazań medycznych;
8. Wywiad adopcyjny, tzw. „home study”, przeprowadzony przez uprawnioną instytucję;
9. Zgoda organu centralnego kraju wnioskodawcy/wnioskodawców na adopcję zagraniczną wystawiona imiennie na wnioskodawcę/wnioskodawców oraz zgoda na wjazd i stały pobyt dziecka w kraju przyjmującym (w sytuacji dziecka urodzonego w Polsce, a przysposabianego przez osoby zamieszkałe poza granicami Polski).

Ponadto należy zaznaczyć, iż zgodnie z art. 120¹ kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli przez przysposobienie przysposabiany ma zmienić dotychczasowe miejsce zamieszkania w Polsce na miejsce zamieszkania w innym państwie, przysposobienie może być orzeczone po upływie określonego przez sąd opiekuńczy okresu osobistej styczności przysposabiającego z przysposabianym w dotychczasowym miejscu zamieszkania przysposabianego lub w innej miejscowości w Polsce.

Przy wykonywaniu nadzoru nad przebiegiem styczności przysposabiającego z przysposabianym sąd opiekuńczy korzysta z pomocy ośrodka adopcyjnego oraz, w razie potrzeby, organu pomocniczego w sprawach opiekuńczych.

Polskie akty prawne regulujące sprawy przysposobienia:

1. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz. U. z 2015 r., poz.2082, z późn. zm.),
2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 2014 r., poz. 101, z późn. zm.),
3. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 roku o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r., poz. 575, z późn. zm.),
4. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2014, poz. 1502, z późn. zm.),
5. Ustawa z dnia 29 września 1986 r. prawo o aktach stanu cywilnego ( Dz. U. z 2014 r., poz. 1741, z późn. zm.)
6. Ustawa z dnia 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne międzynarodowe (Dz. U. z 2015 r., poz. 1792, t.j.),
7. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 grudnia 2011 r. sprawie szkolenia dla kandydatów do przysposobienia dziecka (Dz. U. Nr 272, poz. 1610)
8. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20 sierpnia 2015 r. w sprawie wzoru kwestionariusza wywiadu adopcyjnego oraz wzoru karty dziecka (Dz. U. z 2015 r. poz. 1303).

Wybrane umowy międzynarodowe regulujące sprawy przysposobienia:

1. Konwencja o Prawach Dziecka ONZ z dnia 20 listopada 1989 r. (Dz. U. 1991, Nr 120, poz. 526, z późn. zm.).
2. Konwencja z dnia 29 maja 1993 r. o ochronie dzieci i współpracy w dziedzinie przysposobienia międzynarodowego, tzw. Konwencja haska (Dz. U. 2000, Nr 39, poz. 448).
3. Europejska Konwencja o Przysposobieniu Dzieci z dnia 24 kwietnia 1967 r., tzw. konwencja strasburska (Dz. U. 1999, Nr 99, poz. 1157).